Er was heel wat te doen op een boerderij. Vaak had een boerin een of twee dienstboden in huis om te helpen. Wanneer de oudste dochter de leeftijd had om de taken over te nemen, vertrok de dienstbode.
Op maandagochtend werden grote stamptonnen op het boenhok gerold. Vervolgens werd er water in het grote fornuis gedaan en heet gestookt. Onder het fornuis brandden takkenbossen om het water te kunnen verwarmen. In een van de tonnen werd groene zeep gedaan en in de andere geschaafde Sunlight zeep.
Het hete water werd in de tonnen gedaan, vervolgens werd de was gestampt, honderd keer aan de ene kant, honderd keer aan de andere kant. De witte was werd uit het sop gehaald en direct op de bleek gelegd. Al het goed moest door de zon gebleekt worden, om zo de vlekken er uit te laten trekken. Als de was dan een dag gelegen had, werd de was opgehaald, in een ton met regenwater gespoeld en de andere dag buiten of op de zolder te drogen gehangen. (In de dertiger jaren werden er zakjes chloor of blauwsel aan de witte was toegevoegd). Zelfs in de winter moest de was naar de bleek. Bij vorst werden de bevroren lakens en het andere goed ook pas aan het eind van de dag opgehaald en op een deel van de boenhokvloer gelegd. Door de ‘stiem’ (damp of wasem) uit de stal kon het wasgoed ontdooien. De ‘was doen’ duurde wel twee dagen.
Het donkere goed kon direct na het wassen, gespoeld en op het kleerrek gehangen worden. Het strijken gebeurde pas als alles goed droog was. Dit hing natuurlijk van het weer af. Soms kon er pas op donderdag gestreken worden. In de winter was het dikke goed, gemaakt van keper, nauwelijks droog te krijgen. Soms was het zelfs op zaterdag nog niet droog, maar het moest de volgende dag wel aangetrokken worden. Op de zolder , waar niet gestookt werd, was het drogen bij vochtig en kil weer een langdurige zaak. Deze informatie is uit de jeugdjaren van mevrouw Zonneveld-Verkade en te dateren in de jaren twintig.
Mevr. Berkhout-de Wit vertelde dat op zaterdagavond bij haar boerin de vele zwarte kousen alvast in sodawater te week werden gezet. In de dertiger jaren gebeurde het wassen nog niet veel anders.
Bronnen
- Interview met W. Zonneveld-Verkade gehouden door Trudy Werner-Berkhout in mei 2002.